DENISE TOLKOWSKY - EEN GROTE DAME EN EEN UNIVERSEEL FONDS

Denise Tolkowsky werd geboren in Brighton op 11/3/1918 en overleed te Antwerpen op 9/3/1991. Zij was de dochter van een verafgode vader van Russische afkomst en van een bewonderde moeder, de Vlaamse actrice en zangeres Anna Kennes.

Denise Tolkowsky was een componiste en pianiste. Zij studeerde aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen, piano bij E. Durlet, harmonie bij E. Verheyden, contrapunt en fuga bij K. Candael en compositie bij Flor Alpaerts. Vooral deze laatste, een uitzonderlijk begaafd mens, pedagoog, befaamd componist en internationaal gewaardeerd dirigent heeft haar aangespoord te componeren.

Zij was gehuwd met de pianist Alex De Vries. Zij componeerde talrijke balletten, o.a. "Van ’t kwezelke" dat in 1931 bekroond werd op de Internationale Danswedstrijd te Brussel, terwijl zij nog een leerlinge was aan het conservatorium.

Haar voornaamste werk is "Hulde aan Béla Bartok" voor fluit, viool, piano en slagwerk. Dit werk werd op het "Internationaal Concours Viotti" in Italië bekroond met de zilveren medaille. Ongetwijfeld behoorde Denise Tolkowsky tot de meest begaafde componisten van haar generatie.

Grote faam verwerft Denise Tolkowsky door haar optreden op talrijke concerten, o.a. ook met echtgenoot Alex, met wie ze werken voor vier handen vertolkte.

Later zal zij trouwens de prijs de Vries-Tolkowsky uitloven aan de student van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen, die het hoogst aantal punten behaalt voor de wedstrijd "Hoger diploma" (piano) en aan de laureaten van het concours Jong Talent te Brussel (alle instrumenten).

De prijs Gaston Tolkowsky zal worden toegekend aan de laureaat van het examen "hoger diploma" (orgel) van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen.

Ook de moeder van Denise zal blijven voortleven langs de prijs Anna Kennes, uitgeloofd tijdens de "Internationale Zangwedstrijd Mina Bolotine", ingericht door de "Lyrische kunst-Vrienden" Antwerpen.

Haar echtgenoot Alex neemt vrijwillig afscheid van het leven op 22 mei 1964. Die wonde heeft Denise diep getroffen en een blijvend lidteken veroorzaakt. Maar, moedig en dank zij een merkwaardige intuïtie, heeft zij alhoewel zwaar aangeslagen, een besluit genomen. Vermits jonge kunstenaars - zoals Alex haar had geleerd – het zo moeilijk hebben, zal zij talentvolle musici bij de aanvang van hun loopbaan helpen. Zij zal ze begeleiden, bijstaan, mogelijkheden bieden. Daarom wordt een "Fonds Alex de Vries" opgericht.

Gaston Tolkowsky is de eerste voorzitter. Later zal Henryk Szeryng die taak waarnemen. Beiden waren medestichters, samen met Emil Guilels, Jean-Pierre Rampal, Carlo Zecchi, Suzanna Rüzickova, Meiko Miyazawa.

Het Fonds Alex de Vries in de "St. Vincentiusstraat"  te Antwerpen wordt gedeeltelijk als beroemd muzieksalon ingericht, terwijl in het huis studenten ("haar kinderen") en musici uit alle hoeken van de wereld afkomstig en zelfs talrijke kunstenaars verblijven en concerteren. Voor haar kennen "muziek en vriendschap" geen grenzen.

Vanaf 1966 is Denise de spil van het Fonds. Om haar draait alles. Zij is de musicienne, maar ook de gastvrouw, die toonkunstenaars van over heel de wereld ontvangt, begeleidt, aanmoedigt, gelukwenst en optredens bezorgt. Zo wordt het "Fonds Alex de Vries" in Antwerpen een uitzonderlijk belangrijke bron van muzikaal leven, zo werden honderden muzikanten bijgestaan, zo werden vele concerten ingericht en door het Fonds bekostigd.

Vanaf 1975 wordt het nieuws omtrent het Fonds kenbaar gemaakt langs een maandschrift "Consonant". Denise de Vries is daar redactiesecretaris, hoofdredacteur, beheerder, drukker, uitgever, verzender en telefoniste...

Onvermoeibaar gaat, vanaf 1979, Denise bedrijvig worden in "Live Music Now", en neemt er vanaf 1980 de functie op van directrice voor de Vlaamse regio. "Live Music Now" werd door Sir Yehudi Menuhin gecreëerd met de bedoeling beginnende musici de mogelijkheid te bieden op concerten op te treden om aldus kwaliteitsuitvoeringen te brengen op plaatsen waar dit tevoren nooit gebeurde zoals in hospitalen, fabrieken, hotels, tehuizen voor ouderen, herstelenden, gehandicapten, enz… Dat was de praxis van het humanisme.

Denise Tolkowsky was meermaals ere-dame van Koningin Fabiola. Bovendien bezocht de Koningin herhaalde keren en met intense belangstelling het Fonds Alex de Vries.

Voornaamste werken

• Balletten: Van ’t Kwezelke, 1939; Le Jeu du Coeur; Van Aarde en Mensen.

• Vocale muziek: Het Kamp, voor mezzo sopraan en kamerorkest op tekst van Marcel Coole, 1939 - en talrijke liederen.

• Voor Kamerorkest: Adagio voor snaren; Hulde aan Bela Bartok voor fluit viool, piano en slagwerk, 1950.

• Voor piano: Sonatine, Rhythmic, Etudes, Preludes, Variaties, een concerto voor piano en orkest, 1958 en variaties op een Russisch thema 1961.